Trên bản đồ hình chữ S, Hà Tiên nằm ở điểm cực Tây Nam. Vùng đất biên thùy đầy nắng gió, nhưng thiên nhiên ưu đãi, ban tặng nhiều cảnh quan kỳ thú từ núi rừng đến biển đảo và đồng bằng, từ lâu Hà Tiên đã đi vào thơ, vào nhạc. Nhạc sĩ Lê Dinh mở đầu cho ca khúc con cưng “Hà Tiên” của mình bằng những từ ngữ rất hoa mỹ: “Tôi nhớ hoài một chiều dừng chân ghé qua thăm miền ước mơ/ Hà Tiên mến yêu đẹp như xứ thớ xa cách tôi còn nhớ/ Nhớ ghi muôn đời nước trời biển mơ/ Xanh xanh màu ánh mắt em gái chiều năm xưa/ Như vấn vương ai trên bến chiều xa vắng năm tháng còn ngẩn ngơ”.
Năm 1708, Hà Tiên trở thành một trấn của Việt Nam. Năm 1932, triều đình nhà Nguyễn chia Nam kỳ thành sáu tỉnh, Hà Tiên trở thành một tỉnh. Đến năm 1900, thực dân Pháp ổn định Nam Kỳ xong và chia thành 20 tỉnh, Hà Tiên lúc bấy giờ là một tỉnh nhỏ gồm hai huyện Hà Tiên và Phú Quốc. Năm 1976, Hà Tiên là huyện của tỉnh Kiên Giang, bao gồm thị trấn Hà Tiên và chín xã: Bình An, Bình Sơn, Dương Hòa, Hòa Điền, Mỹ Đức, Phú Mỹ, Tân Khánh Hòa, Thuận Yên, Vĩnh Điều. Năm 1978, Bình Sơn chuyển cho huyện Hòn Đất. Chuyển thị tứ Kiên Lương thành thị trấn Kiên Lương, trực thuộc huyện Hà Tiên. Năm 1988, chuyển xã Tiên Hải, thuộc huyện đảo Kiên Hải về huyện Hà Tiên quản lý. Ngày 8-7-1998, Chính phủ ban hành Nghị định 47 thành lập thị xã Hà Tiên và các phường thuộc thị xã, tỉnh Kiên Giang. Và ngày 1-11-2018, Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành lập thành phố Hà Tiên thuộc tỉnh Kiên Giang chính thức có hiệu lực.
Hơn 300 năm hình thành và phát triển, bên cạnh những thành quả trong công cuộc xây dựng, nhân dân Hà Tiên đã một lòng bảo vệ quê hương, chống lại biết bao cuộc xâm lăng của ngoại bang, đập tan những âm mưu và hành động của kẻ thù xâm lược. Từ khi có Đảng Cộng sản lãnh đạo, Đảng bộ quân và dân Hà Tiên đã trải qua những chặng đường đấu tranh cách mạnh từ đòi quyền lợi dân sinh, dân chủ đến cùng cả nước đánh đuổi thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược, giành lấy thắng lợi hoàn toàn bằng Đại thắng mùa xuân năm 1975 lịch sử.
Sự nổi tiếng của Hà Tiên gắn liền từ cảnh sắc thiên nhiên hữu tình đến sự tài hoa của nhiều tên tuổi lớn trong thi đàn văn học. Sự ra đời của tao đàn Chiêu Anh Các, do Mạc Thiên Tích làm nguyên soái, được ví ngang với tao đàn Nhị thập bát tú của vua Lê Thánh Tông và những tên tuổi như: Mạc Cửu, Mạc Thiên Tứ, Đông Hồ, Mộng Tuyết tại vùng đất này đã minh chứng điều đó.
Hà Tiên cũng là vùng đất có một không hai ở đồng bằng sông Cửu Long hội đủ các loại địa hình từ đồng bằng thẳm xanh đến núi rừng hùng vĩ, biển đảo mênh mông. Đây, Tiêu tự thần chung (chùa Tam Bảo), Kim dự lan đào (núi Pháo đài), Lộc trĩ thôn cư (cảnh đẹp Mũi Nai). Kìa Nam phố trừng ba (bãi biển phía nam), Thạch Động thôn vân (thắng cảnh Thạch Động), Đông Hồ ấn nguyệt (đầm Đông Hồ). Đó Lư khê ngư bạc (xóm chài Rạch Vược), Bình San điệp thúy (núi Bình San) và Châu nham lạc lộ (thắng cảnh Đá Dựng). Không chỉ có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng đi vào thi văn, nhạc họa, Hà Tiên còn có nhiều di tích lịch sử – văn hóa gắn với các câu chuyện cổ tích, những huyền thoại trong tiến trình chinh phục, mở mang bờ cõi, đấu tranh sinh tồn của cha ông.
Người Hà Tiên là cộng đồng gồm ba dân tộc anh em: Kinh, Khmer, Hoa. Qua hơn 300 năm gắn bó cùng sinh tồn, phát triển nét văn hóa của các dân tôc đã có sự giao thoa hòa quyện nên có phần khác lạ. Đến với Hà Tiên vào dịp rằm tháng giêng du khách sẽ được hòa mình vào đêm hội tao đàn Chiêu Anh Các. Ghé dịp tết Thanh minh du khách sẽ hiểu thêm về lễ tảo mộ, hội đạp thanh đặc trưng của người Hoa Hà Tiên. Vào dịp cuối tháng 5, đầu tháng 6 âm lịch, Hà Tiên có Lễ hội Giỗ Đức Khai trấn Mạc Cửu. Cuối tháng 9 âm lịch, có lễ giỗ Bà Mạc Mi Cô (Bà Cô Năm). Đặc biệt, đến Hà Tiên đúng vào dịp Tết Sen Đôn Ta, Tết Chol Chnam Thmay, hay Lễ hội dâng Y Kathinat… của người dân tộc Khmer du khách sẽ được đắm chìm trong không khí lễ hội với tiếng nhạc tươi vui, sắc màu rực rỡ.
Ở Hà Tiên, có đầm Đông Hồ, một vùng đất ngập nước với diện tích lên đến hơn 1.300 ha. Nhiều người đến Hà Tiên đã tìm về đầm Đông Hồ để khám phá sự đa dạng sinh học, với hơn 25 loại cây rừng ngập mặn, rất nhiều loại thủy sản, chim muông trú ngụ. Sách “Gia Định thành thông chí” viết về đầm Đông Hồ như sau: “Ấy là hồ ở trước trấn thự, phía nam khóa thủy khẩu của hải cảng Hà Tiên chặt chẽ để giữ địa khí, bề ngang năm trượng, sâu 10 thước ta. Phía bắc tiếp với hạ lưu sông Vĩnh Tế. Lòng hồ mênh mông rộng 71 trượng, gọi là hồ Hà Tiên, còn gọi là Đông Hồ, vì hồ ở về phía đông vậy. Giữa hồ có nổi cồn cát non, phía đông và phía tây nước sâu trên dưới năm thước ta, thuyền bè ở sông, biển đến đậu chen nhau, người buôn tụ hội đông đảo”. “Đông Hồ ấn nguyệt” nằm trong “Hà Tiên thập cảnh khúc vịnh”. Thi sĩ Đông Hồ, một người con của vùng đất Hà Tiên đã dịch thơ bài vịnh này: Khói lạnh mây tan cõi diểu mang/ Một vùng phong cảnh giữa hồng quang/ Trời xa mặt sóng in đôi bóng/ Biển bạc vành gương dọi bốn phương/ Rộng đã sánh cùng trời bát ngát/ Sâu còn so với biển mênh mang/ Cá rồng tỉnh giấc chi tan vỡ/ Một tấm lòng băng vẫn chói chang.
Sau khi thăm thú núi rừng, hang động, đầm hồ, đồng bằng, chùa chiền… để thay đổi “khẩu vị”, du khách có thể đi tàu cao tốc tham quan biển đảo. Quần đảo Hà Tiên hay còn gọi là quần đảo Hải Tặc, cùng với quần đảo Bà Lụa được khách du lịch ví là Hạ Long của đất phương nam. Quần đảo Hải Tặc gồm khoảng 24 hòn đảo, nằm cách đất liền khoảng 11 hải lý về phía tây, cách đảo Phú Quốc 16 hải lý về phía đông, với rất nhiều câu chuyện thần bí nhưng vẫn mang tính thời sự. Với thiên nhiên tươi đẹp còn hoang sơ, không khí mát mẻ, cùng nhiều truyền tích, Hải Tặc không thể thiếu trong chuyến hành trình của du khách khi đến với Hà Tiên. Quần đảo Hải Tặc đã được chính quyền cấp tỉnh công nhận là Khu du lịch địa phương.